دونالد ترامپ و افول قدرت نرم آمریکا به قلم جوزف نای - لوکو

به گزارش خبرنگاران، جوزف نای، استاد دانشگاه هاروارد و نظریه پرداز علوم سیاسی و روابط بین الملل با این مقدمه، در مقاله ای با عنوان دونالد ترامپ و افول قدرت نرم آمریکا نوشت: شواهد مبرهن است. دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ قدرت نرم آمریکا را فرسوده کرده است. تنها 30 درصد از افرادی که از 134 کشور در یک نظرسنجی موسسه گالوپ شرکت داشتند، نگاه مطلوبی نسبت به ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری ترامپ دارند که این میزان در مقایسه با دوران باراک اوباما حدود 20 درصد کاهش یافته است. نتایج نظرسنجی مرکز پیو نیز حاکی از آن است که چین با 30 درصد محبوبیت با آمریکا رقابت نزدیکی دارد. در یک نمایه انگلیسی به نام قدرت نرم 30 نیز جایگاه آمریکا از رتبه اول در 2016 به رتبه سوم در 2017 رسیده است.

حامیان ترامپ در پاسخ می گویند که قدرت نرم اهمیت ندارد. میک مولوانی، مدیر بودجه ترامپ مدافع بودجه قدرت سخت است و از این رو بودجه وزارت امور خارجه و کنندگی ایالات متحده آمریکا برای توسعه بین المللی را 30 درصد کاهش داد. از منظر مدافعان ایده اول آمریکا، آنچه مابقی جهان می اندیشند، به لحاظ اهمیت در جایگاه دوم واقع شده است. آیا این منظر صحیح است؟

قدرت نرم بیش از آنکه متکی بر زور و پرداخت هزینه باشد، بر مبنای جاذبه است. این قدرت مردم را مجبور نمی کند بلکه آنان را دربرمی گیرد. در سطح یک خانواده، پدر و مادر خردمند می دانند که اگر به جای اتکای صرف به کتک، پول توجیبی و دریافت سوییچ ماشین، الگوهایی صحیح ارزش های اخلاقی برای فرزندانشان باشند، قدرت شان بیشتر و در بلندمدت کارآمد خواهد بود.

رهبران سیاسی نیز از مدت ها پیش به این امر پی برده اند که قدرت ناشی از توانمندی مشخص دستور کار و مشخص کردن چارچوب یک منازعه حاصل می شود.اگر بتوانم شما را در شرایطی قرار دهم که آنچه را که می خواهم، شما هم بخواهید که انجام دهید، در این صورت مجبور نخواهم شد که شما را مجبور کنم آنچه را که نمی خواهید، از سر اجبار انجام دهید. در صورتی که آمریکا ارزش هایی را کنندگی کند که مطلوب دیگران است، می تواند در چماق ها و هویج های خود صرفه جویی کند. جاذبه در کنار قدرت سخت می تواند یک تقویت کننده نیرو باشد.

قدرت نرم یک کشور اساسا از سه منبع به دست می آید: فرهنگش (زمانی که برای دیگران پرجاذبه است)، ارزش های سیاسی نظیر دموکراسی و حقوق بشرش (زمانی که خود آن کشور قائل به این ارزش ها باشد) و سیاست ها (زمانی که مشروع تلقی شوند زیرا متواضعانه و بر مبنای آگاهی از منافع دیگران تدوین شدند). عملکرد و رفتارهای یک دولت در امور داخلی (نظیر حمایت از رسانه آزاد)، نهادهای بین المللی (مشاوره با سایرین و چندجانبه گرایی) و سیاست خارجی (اشاعه توسعه و حقوق بشر) می تواند از طریق نفوذ الگوی خود، سایرین را تحت تأثیر قرار دهد.

خوشبختانه آمریکا فراتر ترامپ و دولت است. بر خلاف داشته های قدرت سخت نظیر نیروهای مسلح، منابع متعدد در قدرت نرم جدای از دولت هستند و تنها در گستره محدودی به اهداف دولت پاسخ می دهند. در جامعه لیبرال دولت نمی تواند فرهنگ را کنترل کند. در واقع فقدان سیاست های فرهنگی رسمی به خودی خود می تواند باعث جذابیت باشد.

فیلم های هالیوودی نظیر پست که زنان مستقل و آزادی رسانه را به تصویر می کشد، می تواند دیگران را جذب کند؛ به همین ترتیب است اقدامات خیرخواهانه بنیادهای ایالات متحده و مزایای آزادی پژوهشی در دانشگاه های آمریکایی.

می توان به درستی گفت که نهادها، دانشگاه ها، بنیادها، کلیساها و دیگر گروه های غیردولتی قدرت نرم مختص خودشان را ایجاد می کنند که ممکن است با اهداف سیاست خارجی رسمی همراستا یا مغایر باشد. لاجرم تمامی این منابع غیردولتی قدرت نرم در عصر جهانی اطلاعات به طرز روزافزونی اهمیت می یابد. این امر دلیل متقنی برای دولت هاست تا اطمینان حاصل کنند که سیاست ها و اقداماتشان باعث ایجاد و تقویت قدرت نرم شود، نه تضعیف و بر باد رفتن آن.

سیاست های داخلی یا خارجی که ریاکارانه، پرنخوت و بی تفاوت به عقاید دیگران به نظر برسد یا بر فهم اندکی از منافع ملی متکی باشد، می تواند قدرت نرم را تضعیف کند. به عنوان نمونه، کاهش قابل توجه جاذبه آمریکا در افکار عمومی که پس از حمله عراق رخ داد، واکنشی بود به دولت بوش و سیاست هایش، تا کلیت آمریکا.

جنگ عراق اولین سیاست دولتی نبود که ایالات متحده را از محبوبیت انداخت. در دهه 70 بسکمک از افراد در سراسر جهان نسبت به جنگ ویتنام معترض بودند و وجهه جهانی آمریکا بازتابی از نامطلوب بودن این سیاست بود. زمانی که این سیاست تغییر یافت و خاطرات این جنگ رنگ باخت، آمریکا بخش عمده ای از قدرت نرم از دست رفته خود را بازیافت. به طور مشابه، پس از جنگ عراق نیز آمریکا توانست بخشی از قدرت نرم خود را در اغلب مناطق جهان بازپس گیرد؛ هر چند در خاورمیانه این امر کمتر محقق شد.

در عصر اطلاعات، توفیق نه تنها متکی بر این است که ارتش چه کسی پیروز می شود، بلکه وابسته به این است که روایت چه کسی پیروز می شودممکن است اهمیت بالای افزایش و کاهش قدرت نرم آمریکا برای برخی مدعیان، محل تردید باشد؛ چرا که کشورها بر مبنای منافع خود وارد همکاری می شوند. اما در این ادعا یک نکته مهم مغفول است: همکاری بر مبنای اندازه است و اندازه از جاذبه و دافعه تأثیر می پذیرد. علاوه بر این، تاثیرات قدرت نرم یک کشور بر بازیگران غیردولتی تسری می یابد- از جمله از طریق جلوگیری و یا کمک به سازمان های تروریستی برای جذب نیرو. در عصر اطلاعات، توفیق نه تنها متکی بر این است که ارتش چه کسی پیروز می شود، بلکه وابسته به این است که روایت چه کسی پیروز می شود.

یکی از منابع اصلی قدرت نرم آمریکا شفافیت فرآیندهای دموکراتیک آن است. حتی زمانی که سیاست های غلط باعث کاهش جاذبه آمریکا می شود، توانایی این کشور برای نقد و تصحیح اشتباهاتش دیگران را در لایه ای عمیق مجذوب آن می کند. زمانی که معترضان در آن سوی مرزها علیه جنگ ویتنام تظاهرات می کردند، اغلب سرود چیره خواهیم شد را که سرود جنبش حقوق مدنی آمریکا است، می خواندند.

آمریکا نیز تقریبا به حتم چیره خواهد شد. با توجه به تجربیات گذشته، تمام دلایل برای داشتن این امید وجود دارد که آمریکا قدرت نرم خود را پس از ترامپ بازخواهد یافت.