خبرنگاران بلای گردشگری ناهمسو بر سر پناهگاه حیات وحش یخاب اصفهان - لوکو

به گزارش خبرنگاران، توریستی ناپایدار همین است که آن را به بهای تهدید پهنه زیستی و طبیعی منطقه ای که نام پناهگاه حیات وحش را هم دارد رسمیت ببخشیم. ورود افراد و توریستان در مناطق چهارگانه محیط زیست ممنوع است مگر با مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست.

اما سوال این است وقتی سازمان حفاظت محیط زیست آفرودسواری را توریستی ناهمسو با محیط زیست می داند، چرا نوار ریگ بلند، در پناهگاه حیات وحش یخاب باید با مجوز، جولانگاه آفرودسواران و بلیزرسواران آمریکایی باشد.

مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست یعنی، پارک های ملی، مناطق حیات وحش، مناطق حفاظت شده و آثار طبیعیِ ملی نباید عرصه تاخت و تاز آفرودها باشند، این موضوع صریح و واضح است.

پناهگاه حیات وحش یخاب، در شهرستان آران و بیدگل یکی از مناطقی است که به تازگی در شمار مناطق چهارگانه درآمده است و هنوز مطالعه تفضیلی آن انجام نشده است اما نوار ریگ بلند در محدوده این پناهگاه، نقطه آغاز آفرودسواری در کویر مرنجاب است.

گفته می گردد نوار ریگ بلند محل تعارض است و باید مرز حیات وحش یخاب جابه جا گردد، چرا که تخریب ها در این محدوده کار را به جایی رسانده که باید از مرز پناهگاه حیات وحش خارج گردد اما از آنجا که هنوز طرح مطالعاتی این منطقه تکمیل نشد، نباید اجازه داد، توریستی مهیجی که بیم تخریب و تهدید این پهنه و زیستمندانش را دارد بلای جان پناهگاه حیات وحش یخاب گردد.

این سال های اخیر کویر مرنجاب در مجاورت پناهگاه حیات وحش یخاب مورد توجه ریگ نوردان و آفرودسواران بوده است، آن سوتر کویر ریگ جن در شرق اصفهان هم همین طور و هر 2 از این توریستی نامانوس با محیط زیست به شدت رنجانده شده اند.

کارشناسان محیط زیست معتقدند که نباید این مناطق، محلی برای تفرج های تهدیدآمیز باشد و باید از هرآنچه توریستی ناهمسو متوجه این کویرها، رمل ها و زیستمندان آنها می نماید جلوگیری کرد.

گرچه سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که برای جهت دادن به این نوع توریستی که گاهی منجر به تخلف و تهدید در این مناطق شده باید در قالب های ضابطه مند و مدیریت شده به آن سمت و سو داد اما به نظر می رسد ضابطه های سازمان حفاظت محیط زیست و یا وزارت میراث فرهنگی و توریستی نتوانسته کارساز و جلودار باشد و نبود آگاهی و آموزش کافی به توریستی تهدیدآمیز در این عرصه های طبیعی منجر شده است.

بنابراین به گفته کارشناسان محیط زیست، توریستی مهیج آفرودسواری چه بی مجوز و چه با مجوز در شرایط فعلی بدون شک با تخریب و تهدیدهای غیرقابل جبران این عرصه های طبیعی همراه است.

در حالی که کارشناسان بر این باورند که آفرودسواری برای عرصه های کویری آسیب زا و مخرب است، همچنان برخی از مسئولان در تکاپو برای ترویج و معرفی جاذبه های توریستی ناهمسو با محیط زیست هستند.

در این میان هم عده ای از بلیزرسواران، چیزی در حدود 60 بلیزر آمریکایی 2 دیفرانسیل از روی نبود آگاهی کافی در کوشش هستند تا در مدت زمانی 22 تا 24 بهمن خود را به مرنجاب و نوار ریگ بلند برسانند تا گوش به گوش پناهگاه حیات وحش یخاب تاخت و تاز نمایند.

تامل برانگیز اینجاست که گفته می گردد مسئولان شهرستان آران و بیدگل در کوشش برای معرفی جاذبه های توریستی، موافق آمدن این بلیزرسواران هستند اما تا این لحظه اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان روی خوش نشان نداده و اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان از دادستان آران و بیدگل خواسته تا با صدور دستور قضایی مانع ورود بلیزرسواران به کویر مرنجاب در مجاورت پناهگاه حیات وحش یخاب گردد.

آغاز پاییز همین سال جاری بود که در جریان آفرودسواری در کویر مرنجاب ، یک کَل جان به لب شد. کَلی که در فصل جفت گیری گویا از کویر ملی به سوی پناهگاه حیات وحش یخاب راهی بود و در این میانه اسیر هیجان آفرودسواران شد. اتفاقی که در فضای مجازی به شدت به چشم همگان آمد و عاقبت متخلفان محیط زیستی را به دادگاه کشاند اما این سرانجام ماجرا نیست و همچنان تن مرنجاب و یخاب در میانه بیم و امید می لرزد.

پناهگاه حیات وحش یخاب، به مساحت 272 هزار هکتار مصوب شورای عالی محیط زیست است. این پناهگاه از جانب شمال رو به سوی پارک ملی کویر و در جانب جنوب رو به سوی منطقه حفاظت شده کوه های کرکس است. نزدیک ترین منطقه حفاظت شده به این پناهگاه حیات وحش، منطقه حفاظت شده قمصر و برزک است.

ساز ناکوک توریستی و محیط زیست در نوار ریگ بلند

سید عباس نگهبان رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل به خبرنگاران گفت: آران و بیدگل در این چند سال اخیر بسیار زیاد مستعد توریستی بوده است. بسکمک از توریستان کویر مشتاق سفر به مرنجاب و آبوزیدآباد هستند و اما تداخلی که توریستی ریگ نوردی با محیط زیست پیدا نموده است ، قسمتی از پناهگاه حیات وحش یخاب است.

از نگاه نگهبان توریستی می تواند صنعت پاکی در راستای اهداف زیست محیطی باشد اما چنانچه با محیط زیست هماهنگ باشد.

وی در این رابطه اضافه نمود: متاسفانه در سطح شهرستان با مواردی روبرو می شویم که تعداد خیلی زیادی از این توریستان بدون هماهنگی با محیط زیست و یا حتی بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی و توریستی استان وارد منطقه یخاب می شوند.

نگهبان یادآور شد: چنانچه قرار است گروهی به شهرستان آران و بیدگل برای کویرنوردی سفر نمایند به دلیل تداخل کویرنوردی با مناطقی از پناهگاه حیات وحش یخاب باید با اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هماهنگ نمایند و مجوز بگیرند و بعد وارد پناهگاه حیات وحش یخاب شهرستان آران و بیدگل شوند و چنانچه این اتفاق بیفتد با دستوری که از دادستانی شهرستان داریم می توانیم از این کار با هماهنگی اداره میراث فرهنگی و توریستی شهرستان جلوگیری کنیم.

این مقام حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل تاکید نمود: وقتی پناهگاهی مصوب شد هرگونه تداخل به داخل پناهگاه، چنانچه ضرر و زیانی به منطقه وارد کند ممنوع است، بحث توریستی می تواند در جهت اهداف زیست محیطی باشد ولی چنانچه تخریبی در زمینه زیست محیطی صورت بگیرد، مجبوریم با آن برخورد کنیم.

اشاره نگهبان به توریستانی است که با خودروهای 2 دیفرانسیل ریگ نوردی می توانند آسیب های زیادی به پوشش گیاهی و زیستگاه های حیات وحش یخاب وارد نمایند، بنابراین، قوچ و میش، کل، بز و انواع گربه سانان، پرنده های شکاری که مامن گاه آنها دِرمنه ها و تاغ زارها هستند، همه در صف اول تهدید و آسیب هستند.

وی درباره تبلیغات وسیع اخیر در فضای مجازی، برای ورود 60 بلیزر آمریکایی در مدت بازه زمان یادشده به کویر مرنجاب و اطراف پناهگاه حیات وحش یخاب گفت: برای پیگیری ماجرا با دادستانی شهرستان آران و بیدگل مکاتبه کردیم و دادستان هم دستور داد که اگر بلیزرها غیرقانونی و بدون مجوزهای لازم هستند توسط نیروی انتظامی منع شوند.

آن طور که نگهبان به خبرنگاران گفت، این گروه بلیزرسوار تا به امروز نتوانسته اند از اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان مجوزی دریافت نمایند، نبود آگاهی از سوی این گروه تا آنجاست که رییس آنها از لزوم داشتن مجوز از حفاظت محیط زیست برای ورود به منطقه تحت حفاظت این سازمان ابراز بی اطلاعی نموده اند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل در گفت و گو با خبرنگاران اضافه نمود: هیچ گونه اجازه ای برای ورود به داخل پناهگاه نمی توانیم بدهیم، هماهنگی هایی هم با رییس گروه تحت عنوان بلیزرسوارن آمریکایی انجام شد که چنانچه می خواهند خارج از این ضوابط وارد شهرستان شوند و مجوز از اداره کل حفاظت محیط زیست نداشته باشند، اجازه ورود به منطقه نخواهند داشت.

از قرار معلوم گروه بلیزرسوارن آمریکایی با هدف کویرنوردی این بار کویر مرنجاب را نشانه گرفته اند. از آنجا که محل اتومبیلرانی خودروهای 2 دیفرانسیل در کویر مرنجاب، نوار ریگ بلند است، جایی که در مرز پناهگاه حیات وحش یخاب قرار گرفته است بنابراین ورود به این منطقه از مناطق چهارگانه محیط زیست ممنوع است.

نگهبان در این رابطه یادآور شد: یخاب در مجاورت مرنجاب است. نوار ریگ بلند، معروف به محلی است که آفرودسواری انجام می گردد و نوار ریگ بلند داخل پناهگاه حیات وحش یخاب است. کسی که با آفرود یا بلیزر وارد منطقه می گردد به قصد نوار ریگ بلند وارد می گردد.

وی یادآور شد: کمپ های توریستی مجاز در داخل پناهگاه حیات وحش یخاب وجود دارد، وقتی توریست با مجوز وارد پناهگاه می گردد ، مقصدش باید همان کمپ توریستی باشد نه اینکه از آن منطقه تجاوز کند، درست است که کمپ داخل پناهگاه است ولی توریست نباید از حوزه کمپ خارج گردد. متاسفانه بسکمک از خودروها به خاطر علاقه به ریگ نوردی از حوزه کمپ ها خارج می شوند و وارد پناهگاه حیات وحش می شوند.

منطقه حیات وحش یخاب زیر سایه توریستی ناهمسو

در همین پیوند یک کارشناس آگاه میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی استان اصفهان در رابطه با ورود این گروه بلیزرسوار به مرنجاب گفت: این افراد زیر مجموعه کانون اتومبیلرانی استان اصفهان و یا تهران هم نبودند، طبق پیگیری های صورت گرفته نه هماهنگی نموده و نه مجوزی گرفته بودند.

وی که خواست نامش در گزارش ذکر نگردد ، اضافه نمود: البته مجوزهای اولیه را باید از سازمان حفاظت محیط زیست بگیرند آماری که داده شد، 60 بلیزر آمریکایی بود ولی آمار واقعی که وارد مرنجاب و پناهگاه یخاب می شوند باید بین 100 تا 150 خودرو در پیش بینی کرد.

وی با اشاره به درخواست اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل از دادستانی شهرستان برای جلوگیری از ورود این بلیزرسواران، یادآور شد: از کانون اتومبیلرانی استان پیگیری شد و آنها هم از کانون اتومبیلرانی تهران پیگیری کردند تمام مکاتبات مبنی بر عدم برگزاری صورت گرفته است، دادستان دستورش را صادر نموده و حتی فرمانداری منطقه هم در جریان این قضیه قرار گرفته است.

وقتی چرخ توریستی از روی ضابطه ها می گذرد

به گفته سعید یوسف پور، کارشناس محیط زیست، حضور در مناطق چهارگانه یعنی پارک ملی، مناطق حیات وحش، مناطق حفاظت شده و آثار طبیعی و ملی بر اساس رویه قانونی با محدودیت ها و در برخی موارد ممنوعیت هایی همراه است.

در نتیجه برای اینکه حفاظت خوبی از مناطق چهارگانه انجام گردد و بهره برداری پایدار و طبیعت گردی مسئولانه در این مناطق شکل بگیرد، مطالعات تفضیلی در همه مناطق حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در حال اجرا است و در برخی موارد هم به نتیجه رسیده است.

یوسف پور با اشاره به پیش بینی 2 منطقه تفرج گسترده و تفرج متمرکز در مطالعات تفضیلی گفت: پیش بینی تفرج گسترده این است که افراد پیاده به صورت محدود از مناظر طبیعی و یا حیات وحش دیدن نمایند. در زون متمرکز هم ورود افراد در حاشیه مناطق حفاظت شده و با کمک جوامع محلی و ایجاد کمپینگ های موقت انجام می گردد. در منطقه حفاظت اما کسی اجازه ورود ندارد، مگر اینکه حقوق عرفی و شرایط خاصی برای مطالعه باشد.

وی اضافه نمود: در منطقه تفرجی و مناطقی که مطالعات تفضیلی دارند هم چیزی به عنوان آفرودسواری نداریم و در این مناطق مسیرهای پیاده روی مشخصی دارد و به هر جایی از این مناطق اجازه ورود توریست وجود ندارد.

یوسف پور با اشاره به تصویب اخیر منطقه حیات وحش یخاب به عنوان مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست، گفت: مطالعات جامع و تفضیلی درباره یخاب انجام نشده و زون بندی هم ندارد اما تا زمانی که زون بندی شکل نگرفته، باید کل منطقه به عنوان زون حفاظت شده در نظر گرفته گردد و حساسیت حفاظتی داشته باشد.

آفرود سواری از نگاه این کارشناس محیط زیست و همفکرانش به عنوان چالشی جدی در کشور و به خصوص در مناطق کویری مطرح است. اشاره ویژه وی به مناطق کویری از جهت موضوع فرسایش بادی و شنمایندگی رمل ها و تپه های ماسه بادی این مناطق است.

وی اضافه نمود: ممکن است چندین سال طول بکشد تا یک درختچه در کویر رشد کند و این درختان می توانند مامن بسکمک از زیستمندان باشند و تنوع زیستی منطقه را پوشش دهند، حضور آفرود سواری بی ضابطه در این مناطق باعث آسیب جدی هم به خاک و هم به پوشش گیاهی و زیستمندان منطقه می گردد.

یوسف پور در ادامه از سالهای زیادی گفت که سازمان جنگل ها و مراتع برای جلوگیری از فرسایش بادی و بیابانزایی هزینه کرد و حالا حضور آفرود سواران این اقدامات را زیر سوال برده است. یخاب از جمله مناطق مستعد فرسایش بادی است که تاغ زارهای دست کاشت و طبیعی آن به عنوان تثبیت نماینده شن های روان عمل می نمایند.

از نگاه یوسف پور قوانین و مقرراتی که اکنون در سازمان حفاظت محیط زیست و چه در وزارت میراث فرهنگی و توریستی و صنایع دستی وجود دارد درباره آسیب های طبیعت گردی آفرودسواری در مناطق طبیعی بازدارنده نیست و نمی تواند ضمانتی برای پیشگیری از تخریب ها باشد.

بنابراین به باور این کارشناس محیط زیست نیازمند است که در سطح کلان سازمان های متولی برای پیشنهاد طرح و لایحه به مجلس برای قوانین جدید و کارآمد ورود و عزم جدی نمایند.

از دیگر سو یوسف پور پای لنگ آموزش را در میان می بیند، آموزشی که می تواند توریستان طبیعت را کمک رسان طبیعت کند.

وی اضافه نمود: بیشتر آفرود سواران جوانانی هستند که دنبال کشف ناشناخته ها هستند و به دلیل ضعف قوانین و مقررات و ضعف آموزش، به مناطق بکر طبیعی هجوم می برند و لطمات گسترده ای به مناطق طبیعی می زنند و خودشان هم از وسعت آسیبی که می توانند بزنند بی خبر هستند.

وی با تلنگری به صدا و سیما که همواره حفاظت محیط زیست را در اولویت آخر قرار داده است، گفت: جامعه ما تشنه یاد دریافت است و برای مسائل محیط زیست، چه آلودگی و چه حفظ طبیعت و حیوانات حساسیت دارند اما این آموزش است که می لنگد و در سطح کلان کوتاهی می گردد.

یوسف پوربه اشاره به تبعات آفرود سواری در مناطقی مانند مرنجاب در جوار پناهگاه حیات وحش یخاب گفت: آفرود سواری در این پهنه ها می تواند باعث تلف شدن حیات وحش گردد و از سویی سبب فرسایش هایی که تاثیرات بلند مدت در طبیعت می گذارد.

این فعال محیط زیست یکی از بکرترین مناطق کویری کشور را کویر ریگ جن در شرق استان اصفهان دانست که به باور او بر اساس معیارهای اتحادیه دنیای حفاظت از طبیعت، می تواند در رده یک طبقه بندی این اتحادیه قرار گیرد.

وی یادآورد شد: کویر ریگ جن در زمان حاضر در منطقه بی نظیر دو باغ که 2 جنگل تاغ زار هستند، جولانگاه شمار زیادی از آفرودها شده است و هرکسی ببییند از حجم تخریب ها وحشت می نماید، این در حالی است که کویر ریگ جن جزو مناطقی است که می تواند در سطح دنیا واجد ارزش باشد و اما به این شکل در حال تخریب و نابودی است.

یوسف پور با اشاره به تخریب دق ها در مناطق کویری زیر چرخ های آفرودسوارن گفت: دق ها که هم در مناطق شرق اصفهان و هم مناطق کویری شمال استان وجود دارند ماحاصل چندین قرن ته نشینی رسوبات هستند و مناظر زیبایی را بوجود آورده اند، حضور آفرودها از اساس این ارزش های طبیعی را که می تواند هم جذابیت توریستی داشته باشد و هم جذابیت طبیعی به راحتی نابود می نماید و تحت تاثیر قرار می دهد.

این تنها گوشه ای از تخریب آفرودسواری در پهنه کویرهای اصفهان است، ابعاد دیگر این توریستی مهیج و تهدید زا، زاگرس، سواحل و تالاب ها هستند که زیر تاخت و تاز شمار زیاد خودروهای 2 دیفرانسیل قربانی می شوند.

در این میان که دستگاه های متولی طبیعت یعنی سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و همچنین وزارت میراث فرهنگی و توریستی از لحاظ نیروی حفاظتی و کمبود امکانات حفاظتی اعم از ماشین و موتورسیکلت در ضعف شدیدی هستند، توریستی ناهمسو با محیط زیست و عرصه های میراث طبیعی می تواند بر مسائل گسترده حفاظت از عرصه های طبیعی بیافزاید.