جاده ابریشم؛ توسعه تجارت در منطقه یا تسلط مالی چین - لوکو

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

به گزارش خبرنگار خبرنگاران، در سال های اخیر کوشش ها برای احیای جاده ابریشم باستانی از سوی کشورهایی که از شرق تا دروازه ورود به غرب در این جاده حضور دارند شکل گرفت و هر یک از کشورها به نسبت هدفی که از پیگری این پروژه دارند سعی نموده اند به توسعه مناطقی که این کریدور از خاک آن ها می گذرد، بپردازند. در این میان بعضی کشورها اهدافی جدی و بلندمدت برای حضور در این جاده را در نظر گرفته اند و پیش از آن که حیات پس از صدها سال به جاده ابریشم باز گردد، دست به توسعه، مدیریت تجاری و مالی و اطلاع رسانی و بازاریابی برای معرفی این مناطق زده اند.

با احیای جاده ابریشم شاید کالایی که کم تر از آن بشنویم و ببینیم ابریشم است و به جای ابریشم و پارچه و ادویه و غیره شاهد تبادل کالاها و خدماتی خواهیم بود که نویدبخش تقاضاها در آینده است.

کشور چین چندی پیش در راستای معرفی کوشش ها و خدماتی که در سال های اخیر در مناطق جاده ابریشم انجام داده است، میزبان سمیناری جهت معرفی منطقه شین جیانگ در راستا جاده ابریشم شد. در این سمینار که در دو شهر واقع در جاده ابریشم در چین برگزار گردید مقامات چینی سعی داشتند تا به معرفی پروژه یک کمربند ـ یک جاده به همین دلیل بپردازند. دستاوردهای پکن در توسعه این شهرها در این سمینار مورد آنالیز و به اطلاع تعدادی از نمایندگان رسانه ها و خبرنگاران مختلف کشورهای حوزه جاده ابریشم رسید. کوشش چین برای احیای جاده ابریشم در سطح مالی و بازرگانی در سال های اخیر به طور کامل مشهود است، با این حال سایه خودنمایی رهبران حزب کمونیست چین برای معرفی خود به رسانه های گروهی بر این سمینار مشهود است.

به گزارش خبرنگار خبرنگاران، دولت چین اولین بار در سال 2013 طرح احیاء و توسعه کمربند مالی جاده ابریشم را بیان کرد که با استقبال کشورهایی که در راستا این جاده قدیمی و تاریخی قرار دارند، رو به رو شد.

در سه سال گذشته چینی ها بیش از هر کشور دیگری موضوع جاده ابریشم را با حساسیت دنبال نموده و به معرفی اهداف و جاذبه های مختلف این جاده و ضرورت احیای آن به ویژه به لحاظ مالی پرداختند. در همین چارچوب امسال نیز دولت چین در ادامه برنامه هایش برای معرفی طرح احیاء و توسعه کمربند مالی جاده ابریشم، به معرفی منطقه شین جیانگ که در راستا این جاده قرار گرفته است، پرداخت.

خبرنگاران و روزنامه نگارانی از 17 کشور در راستا جاده ابریشم در سفری دو هفته ای از 28 تیرماه تا 7 مردادماه (ژوییه 2016) از منطقه خودمختار شین جیانگ چین که دروازه این کشور به سمت مغرب زمین محسوب می گردد، بازدید کردند.

در این سمینار که به همت دفتر مطبوعاتی شورای دولتی چین برگزار گردید، نمایندگان رسانه ها و خبرگزاری هایی از ایران، روسیه، اندونزی، مالزی، فیلیپین، کره جنوبی، ژاپن، مصر، عربستان، امارات متحده عربی، مغولستان، قرقیزستان، قزاقستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان حضور داشتند.

بازدید از بعضی مراکز صنعتی از جمله کارخانه ها، گلخانه ها و مزارع کشاورزی، رسانه های محلی شامل شبکه های تلویزیونی و رادیویی، دفاتر فیلمسازی و دوبله، خبرگزاری تیان شان نت، روزنامه شین جیانگ اکونومیک دیلی، مساجد بزرگ، مرکز هنرهای شین جیانگ، موزه ها و مراکز باستانی و شهرهای شوفو و آتوشی از عمده برنامه های این هیأت رسانه یی بود.

محور اصلی برنامه های این سمینار که در قالب نشست ها، سخنرانی ها و بازدید از مراکز مختلف در شهرهای اورومچی و کاشگار برگزار گردید تبیین استراتژی مالی شهر شین جیانگ در کمربند مالی جاده ابریشم، توسعه مالی و اجتماعی شین جیانگ، اجرای سیاست های قومی ـ مذهبی چین در شین جیانگ، سیاست های مذهبی چین و وضعیت کنونی آن در شین جیانگ، همکاری برد ـ برد، وضعیت کنونی و چشمانداز شین جیانگ در تعامل مالی و تجاری با همسایگان و تعاملات فرهنگی شین جیانگ در چین و با همسایگان بود.

اگرچه سهم چین در راستا جاده ابریشم به لحاظ مزیت مالی، فرهنگی و سیاسی بیش از کشورهای دیگری که در راستا این جاده قرار دارند، نیست اما به نظر می آید که چین برای معرفی جاذبه های مختلف مالی، فرهنگی و گردشگری شهرهای مختلف این کشور که در راستا این جاده قرار دارند، بیش از کشورهای دیگر کوشش می نماید.

نقش ایران در جاده ابریشم

جاده ابریشم که یادآور کاروان ها و شترها، قال و قیل تجار و کاروانسراها، خبرهای دسته اول شهرها و انتقال قصه ها و اسطوره هاست از دیرباز از راستا ایران می گذشته است. موقعیت ژئواستراتژیک ایران، این کشور را به حلقه ای ضروری در پروژه احیای جاده ابریشم تبدیل نموده است. ایران در راستا جاده ابریشم منطقه ای کلیدی محسوب می گردد، چرا که به وسیله راه آهن و از خاک ترکمنستان و قزاقستان به چین مرتبط می گردد.

این موقعیت ژئواستراتژیک که در مرزهای دریای خزر و خلیج فارس قرار گرفته است، چین را قادر می نماید تا طرح موسوم به یک کمربند- یک جاده را محقق کند. در این راستا اولین قطار ترانزیتی چین در بهمن ماه 94 وارد ایران شد تا نشان دهد این کشور (ایران) قطب تجاری مهمی برای منطقه اوراسیاست.

بر اساس گزارش نشریه دیپلمات، ایران به دنبال احیای جاده ابریشم قدیم است تا به وسیله آسیای مرکزی راهی به چین و هند و به وسیله قفقاز جنوبی راهی به اروپا بیابد. خط راه آهن قزاقستان ـ ترکمنستان ـ ایران بزرگ ترین و مهم ترین اقدام در این زمینه است. به موازات این اقدام، ایران کوشش بسیاری را معطوف عضویت دائم در سازمان همکاری های شانگهای می نماید که بعد از توافق هسته ای میان ایران و 1+5 و برداشته شدن تحریم های یک جانبه و همه جانبه ملی و بین المللی و نیز پشتیبانی روسیه و چین از پیوستن ایران به سازمان همکاری های شانگهای، قریب الوقوع خواهد بود. ایران علاوه براین، به تازگی میزبان شهرداران شهرهای راستا جاده ابریشم در شهر قزوین بود.

در گذشته های دور ابریشم یکی از مهم ترین کالاهایی بود که در راستا جاده ابریشم مورد داد و ستد کشورها قرار می گرفت اما امروز قرار است در جریان احیاء و توسعه این جاده، همکاری ها و تعاملات بازرگانی مختلف و عمده ای صورت گیرد که لزوما یک کالا و مقوله را در بر نخواهد گرفت. بنابراین، شهرهایی که در راستا این جاده در کشورهای مختلف قرار دارند در سال های آینده از اهمیت قابل توجهی در ابعاد مختلف سیاسی، مالی، فرهنگی و اجتماعی برخوردار خواهند شد. از این رو شاهدیم که کشورها بنا بر اولویتی که به احیای این جاده می دهند، برنامه های متنوعی را برای توسعه این شهرهای خود در نظر دارند.

شین جیانگ، کریدور فرهنگی جهان و ترانزیت منطقه

چین یکی از مهم ترین کشورهای جاده ابریشم است و در امسال همانند چهار سال گذشته که برنامه هایی را برای معرفی شهرهای خود در راستا جاده ابریشم داشته است، به معرفی منطقه پرجاذبه و دیدنی شین جیانگ برای رسانه های گروهی تعدادی از کشورها پرداخت.

استان شین جیانگ روزگاری محل توقف کاروان ها و بازرگانانی بوده است که ابریشم و کالاهای دیگر را از شرق تا غرب دادوستد می کردند. این تعاملات هم چنین فرصتی را برای تبادل فرهنگ غنی اقوام آسیایی و سبک زندگی مردمان آن منطقه فراهم می کرد.

منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ (با تلفظ دیگر سین کیانگ) واقع در شمال غرب چین، بزرگ ترین استان این کشور محسوب می گردد. شین جیانگ دروازه چین به سمت مغرب است. این منطقه با طبیعت بکر و دست نخورده خود به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی اش با هشت کشور مغولستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و هند مرز مشترک دارد. این ویژگی جغرافیایی منحصر به فرد، تنوع قومیت و در پی آن فرهنگ و سبک زندگی متنوع را برای شین جیانگ به همراه داشته است.

در حال حاضر 13 قومیت و اقلیت نژادی در این منطقه زندگی می نمایند که بزرگ ترین آن ها اویغورهای مسلمان و سپس چینی های هان هستند. زبان رسمی منطقه نیز چینی و ترکی اویغوری است. اویغورها بیش ترین جمعیت این منطقه را تشکیل می دهند و رسم الخط آن ها متشکل از الفبای زبان عربی است. اویغور در لغت به معنی همبستگی و وحدت است. این تنوع قومی و نژادی از طرفی دیگر، تفاوت در ادیان را نیز برای منطقه شین جیانگ به همراه داشته است.

شین جیانگ که در گذشته ترکستان شرقی نیز خوانده می شد، هم چنین به دلیل منابع طبیعی سرشار و معادن خود از ظرفیت های مالی قابل توجهی برخوردار است. دولت در سال های اخیر پروژه های صنعتی متعددی را به ویژه در حوزه حمل ونقل و شهرسازی شروع نموده که به بهبود زندگی روزمره مردم و رشد سریع مالی منجر شده است. دولت چین این منطقه را به عنوان کریدور فرهنگی و ترانزیت به دیگر نقاط کشور و به علاوه آسیا می شناسد.

شهر اورومچی مرکز شین جیانگ است؛ شهری بزرگ و مدرن با آب و هوای بسیار مطلوب و بدون آلودگی که اغلب در شهرهای بزرگ چین سراغ داریم. این شهر با بیش از چهار میلیون جمعیت، شهری کاملا معمولی از نظر جمعیت در چین محسوب می گردد. اغلب مردم لباس های غربی می پوشند و خبری از لباس های سنتی چینی نیست. اورومچی اگرچه در منطقه ای حاشیه یی در کشور پهناور چین قرار گرفته است، بسیار پیشرفته و مدرن با بزرگراه های پیشرفته و برج های سر به فلک کشیده است. اورومچی در راستا جاده ابریشم قرار گرفته است و در گذشته های دور قطب این جاده در چین به شمار می آمده است. این مطلب را می توان در موزه جاده ابریشم شین جیانگ مشاهده کرد که در سال 2005 راه اندازی شد و تصویری از تمدن چینی ها در زمان رونق جاده ابریشم و فرهنگ اقوام محلی ارائه می دهد.

اگرچه فضای اجتماعی و شهری خوبی بر این منطقه حاکم است و اقوام و اقلیت ها روابط گرمی با یکدیگر دارند، فضای شهر به طوری غیرمعمولی به شکل کاملا محسوس امنیتی است، چرا که برای ورود به هر ساختمان عمومی، حتی مراکز خرید و سالن تئاتر کیف و وسایل مردم بازرسی می گردد، امری که بعضا در کشورها و شهرهایی که در آن ها تنش و درگیری حاکم است دیده می گردد. خودروهای امنیتی در بسیاری از نقاط شهر دیده می شوند.

رونق مالی شهر اورومچی و داد و ستدهای روزانه در بازار و مراکز تجاری و پروژه های عمرانی در دست ساخت این شهر، اعم از مترو و قطار تندروی بین شهری که با به روزترین تجهیزات در حال ساخت هستند، گواه بر پیشرفت مالی این شهر دارند. وضعیت خوب کارخانجات صنعتی در منطقه شین جیانگ و تعامل مالی این منطقه با 192 کشور از سراسر جهان و حضور 54 شرکت خارجی سرمایه گذار در شین جیانگ و سرمایه گذاری شرکت های منطقه در 53 کشور نیز حاکی از فرصت های خوب این شهر بلند قامت برای سرمایه گذاری های خارجی است.

از شهرهای مهم دیگر در منطقه شین جیانگ که در راستا جاده ابریشم قرار گرفته است، کاشگار یا کاشغر است. بومیان آن را کاش میخوانند؛ شهری قدیمی که اغلب جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند. کاشگار یادآور قصه های متعلق به منطقه هند و چین و آسیا است؛ قصه های هزار و یک شب، سند باد، علی بابا و چهل سارق.

اصلی ترین جاذبه دیدنی این شهر افسانه ای، بخش قدیمی آن است که داد و ستد و زندگی روزمره هم چنان در آن جریان دارد. دولت چین در سال های اخیر بخش قدیمی شهر را بازسازی نموده است، جایی که حدود 60 سال پیش در اثر سیل و زلزله تقریبا به طور کامل از بین رفته بود اما اکنون با وجود حفظ بافت قدیمی اش، از ظرافت و نظم خاصی برخوردار است.

قدم زدن در بخش قدیمی شهر با کوچه ها و خیابان های باریک ما را به زمان های دور می برد و بقایای حیات و زندگی گذشتگان به خوبی قابل لمس و دیدن است. سبک زندگی، مجسمه ها، ابزار صنعتی و زندگی سنتی مردم که در موزه های شین جیانگ به ویژه در کاشگار گردآوری شده و هم چنین هنر و پیشه مردم این منطقه، حکایت از شباهت های فرهنگی ایران و مردم شین جیانگ نیز دارد.

در کاشگار با خیالی آسوده می توان به رستوران ها رفت و غذای حلال خورد؛ چرا که تمامی غذاها با گوشت گوسفند تهیه شده و بسیار خوشمزه و دلچسب هستند.

می توان گفت توسعه منطقه شین جیانگ، یکی از مهم ترین دستاوردهای برجسته دولت چین در حوزه مالی و اجتماعی است. هرچند در جریان بازدید کوتاه ما از این شهر به نظر می آید که هنوز در این شهر مشکلاتی در حوزه خدمات عمومی و بالا بردن استانداردهای معیشتی برای اقلیت های نژادی به ویژه مسلمانان وجود دارد.

بسیاری معتقدند لزوما توسعه یافته بودن شهرهای راستا جاده ابریشم به معنای رونق این جاده و پروژه مذکور نیست. اما به نظر می آید چینی ها بیش از آن که به اهداف و برنامه های خود در راستا احیای جاده ابریشم با موضوع شهر شین جیانگ بپردازند بیش تر در چارچوب سمینار برگزار گردیده به معرفی دستاوردهای دولت مرکزی در توسعه شین جیانگ پرداختند.

اکنون یکی از مهم ترین پرسش ها این است که هدف چین از بازسازی جاده ابریشم چیست؟ آیا چینی ها آن طور که تبلیغات رسمی این کشور درباره پروژه غول آسای یک کمربند ـ یک جاده عنوان می نماید، تنها می خواهند همسایگان دور و نزدیک خود را به هم مرتبط سازند؟ یا پکن سعی دارد با احیای این جاده و تسلط تجاری و مالی و تبادل کالا به عنوان یک قدرت نوظهور راستاهای تسلط خود بر اقتصاد غرب را افزایش دهد و قدرت بخشد؟

هرچند دولت چین در برنامه های خود برای توسعه این منطقه موفقیت آمیز عمل نموده است، از هم اکنون می توان دید که رهبران حزب کمونیست چین سرمایه هنگفتی را در راه های ترانزیتی در راستا آسیای مرکزی و مناطق مالی جدید، هزینه می نمایند. بدون شک استاندارد زندگی مردم منطقه شین جیانگ که دروازه این پروژه به جهانی بیرون محسوب می گردد، بالا رفته است؛ از جمله دو پارک فن آوری مدرن در اورومچی توانسته اند فرصت های شغلی زیادی ایجاد نمایند. نرخ رشد مالی در منطقه خودمختار شین جیانگ به 9 درصد رسیده است که از هر نقطه ای در چین بالاتر است.

اما گشت و گذار در مناطق اقلیت نشین اورومچی و در میان مسمانان اویغور، جلوه ای دیگر از این پروژه غول آسا را نمایان می نماید. جمعیت محلی در شین جیانگ با بدبینی به جاده ابریشم جدید می نگرند و بیم آن دارند که نفوذ چینی های هان در منطقه افزایش یابد. بیش تر به نظر می آید که برای اغلب مردم اویغور یک چیز مهم تر از پیشرفت منطقه است؛ آن ها انتظار دارند که دولت چین رفتار احترام آمیزی نسبت به اویغورها و دین اسلام داشته باشد و حقوق آن ها را به رسمیت بشناسد. آن ها ترجیح می دهند که بافت سنتی و آداب و رسوم شان را آن گونه که خود می پسندند، حفظ نمایند؛ انتظاری که به سادگی برآورده نمی گردد، بلکه بر عکس مسجدها با دوربین های ویدیویی کنترل می شوند، مسلمانان برای برگزاری مراسم مذهبی گسترده با محدودیت هایی روبرو اند و در سال های گذشته مسوولان دولتی، اویغورها را مجبور می کردند که در ماه رمضان روزه خود را بشنمایند.

گزارش از: ساجده محمودی