تماشای شکوه قلعه های کهن در خطه زیتون استان قزوین - لوکو

منطقه ای هم مرز با استان های گیلان و زنجان به مرکزیت سیر دان که در 85 کیلومتری مرکز شهر قزوین واقع شده و دارای 4 دهستان خندان، نیارک، چو قور و کوه گیر بوده که در مجموع 110 روستای بکر و زیبا را در خود جای داده است.

شرایط آب و هوایی طارم سفلی متأثر از بادهای شمالی است، از این رو پوشش گیاهی متنوعی در این ناحیه وجود دارد. انواع محصولات سردسیری و گرراستای در روستاهای این بخش رونق مالی کشاورزان منطقه را فراهم آورده است.

برج های بزرگ و کوچک، امامزاده قاسم و منطقه تاریخی سمیران، باغ های درهم تنیده زیتون (به ویژه در دربند کلج)، چشمه های آب معدنی فراوان، غار و آبشار ماهین، قلعه های فردوس، امرا، او غلان قز قلعه، نارین قلعه، جنگل شامه دشت و سروهای کهن آن همگی از جاذبه های تاریخی و طبیعی این منطقه به حساب می آیند.

قلعه سمیران

این قلعه مرکز حکومت آل جستان و کنگریان و به نوشته حمدالله مستوفی، در ردیف قلعه های متصرفی اسماعیلیه بوده است.

قلعه سمیران در منطقه طارم، بالای کوهی سنگی واقع شده است و فقط از سمت شمال می توان به آن راه یافت. رودخانه قزل اوزن (رود طلایی) از جنوب این کوه عبور می نماید و در آن سوی رود، ارتفاعات بلند سنگی دیواره مانندی قرار گرفته است. به همین دلیل بیشتر استحکامات این قلعه در سمت شمالی آن ساخته شده است.

بنا به روایت ناصرخسرو (شاعر و جهانگرد مشهور قرن پنجم هجری قمری) این قلعه دارای 3 حصار است که هم اکنون 2 حصار آن توسط کارشناسان میراث فرهنگی شناسایی شده است. سالم ترین قلعه دیواره شمالی آن است که چند برج مدور و باروهای کاملاً سالم دارد.

ارتفاع این دیواره حدود 15 متر و از سنگ های لاشه و ملات گچ به ضخامت 4/2 متر شکل گرفته است. همچنین این دیواره دارای یک کلاف چوبی در ارتفاع یک متری است. بخش غربی قلعه از نظر سبک ساختمانی با بخش شمال شرقی آن تفاوت دارد و در این قسمت فقط بارو به چشم می خورد و برج های مدور دیده نمی گردد. با توجه به نفوذناپذیری آن می توان نتیجه گرفت که داخل آن مسکونی بوده است.

در داخل قلعه آثار واحدهای مسکونی قابل دیدن است؛ اما امکان تهیه نقشه آن وجود ندارد. قلعه سمیران هم مانند سایر دژها و بنا بر سبک شهرسازی گذشته برای پناه بردن و مقاومت در برابر حملات مختلف ساخته شده بود.

برج های بزرگ و کوچک سمیران

برج های یادشده در مجاورت قلعه سمیران و در حوضه آبگیر سد سفیدرود بر بالای تپه ای مرتفع قرار گرفته اند. با توجه به خصوصیات و اسلوب معماری و تزئینی موجود، این دو برج متعلق به دوره ساسانی هستند. تزئینات داخلی و دیواره های بیرونی بنا، لطافت ویژه ای به چشم انداز ساختمان بخشیده است.

پلان یا طرح مقطع دو آرامگاه به صورت هشت ضلعی بوده و ستون های راسخ سنگی، نمای بیرونی آن را مزین نموده اند. در خصوص برج بزرگ با قلعه ساسان احتمال داده می گردد گنبد به صورت دو پوش و هری، در ردیف نخستین بناهای شکل گرفته به این شیوه باشد. نکته قابل ذکر در باب برج های دوگانه طارم، شیوه معماری ساسانی است که از طرز پیوندی و دیوار سازی راسخشان قابل مشاهده است.

یکی از راهنماهای گردشگری منطقه درباره مسافرت به منطقه طارم سفلی و تماشای قلعه و برج های بزرگ و کوچک سمیران به خبرنگاران گفت: با وجود زیبایی و جذابیت طبیعت و تاریخ پیرامون سد سفید رود متأسفانه هنوز جاده مناسبی برای رسیدن به این بناهای بکر تاریخی احداث نشده است.

محمدرضا موسوی اضافه نمود: با این حال برای رسیدن به این بناهای باستانی باید از شهر منجیل حرکت کرد و از جاده کنار سد سفیدرود و پس از طی راستا سنگلاخی، به پای دیوار راسخ قلعه رسید. برای اقامت هم می توان یکی از خانه های روستای کلج را برای هر شب 20 تا 30 هزار تومان اجاره کرد.

وی با اشاره به سایر جاذبه های گردشگری روستای کلج، ادامه داد: پل قدیمی و حمام قدیمی کلج که آتش خزینه آن با یک شمع روشن بود از دیگر جلوه های گردشگری این روستا به شمار می روند.

قلعه فردوس

این قلعه در ارتفاعات سمن گاه و جنوب شرق روستای سفیدآب واقع شده و بنا بر اسناد و متون تاریخی دارای صندلی ویژه ای در منطقه، به ویژه هنگام نفوذ فرقه اسماعیلیه بوده است. در بسیاری از اسناد تاریخی چون تجارب الامم اثر علی ابن مسکویه رازی و متون مورخینی چون حمدالله مستوفی به اهمیت این قلعه در سرزمین دیلمان اشاره شده است.

خلیل امامی از عکاسان حوزه گردشگری استان قزوین با بیان اینکه قلعه فردوس در اطراف روستای سیاهپوش واقع شده است، بیان نمود: آبادی سیاهپوش که در کنار سد منجیل واقع شده با آب و هوای مدیترانه ای خود، منطقه ای بادخیز با آب و هوای خنک و طبیعت بکر است که وجود قلعه فردوس، قدمت بالای سکونت بشر در این روستا را نشان می دهد.

وی با اشاره به هزینه پایین سفر به این روستا، گفت: به دلیل مهمان نواز بودن مردم این روستا، هزینه اقامت در این روستا و بازدید از قلعه فردوس بیشتر از شبی 20 هزار تومان نیست که البته با توجه به طبیعت زیبای منطقه و وفور درختان زیتون خاطره ای ماندگار برای مسافران را به وجود می آورد.

جش انار و زیتون

فراوانی درختان انار در نقاط مختلف این منطقه، به ویژه در سنگان مردم را بر آن داشت تا جشنی با شکوه به مناسبت برداشت این محصول داشته باشند. در اواخر مهر ماه در یک روز از پیش معین شده، مردم دسته جمعی به باغ های انار می روند و پس از شکرگزاری، با نواختن دهل و سر نا آغاز به چیدن انار می نمایند؛ به طوری که تا پیش از آن روز کسی حق چیدن انار ندارد.

استان قزوین پس از استان گیلان دومین تولیدنماینده زیتون در سطح گسترده می باشد؛ لذا جشن زیتون در هنگام برداشت این محصول در این منطقه رواج دارد. معمولاً کشاورزان از اوایل مهر ماه آغاز به چیدن زیتون می نمایند و به دلیل فراوانی آن تا اواخر این ماه به طول می انجامد.

با وجود حضور قلعه های تاریخی و باستانی در بخش طارم سفلی، این منطقه از زیبایی، سرسبزی و هوای بسیار مطبوعی برخوردار است که می تواند در روزهای دل انگیز بهار خاطره ای زیبا را برای گردشگران ایران و خارجی رقم بزند.

منطقه ای که لذت سفر به استان قزوین را به بهترین شکل ممکن تکمیل می نماید.