معرفی برنج و خواص درمانی آن - لوکو

نویسنده: صمصام صانعی

نام علمی:

Oryza sativa L.، نام فرانسه Riz و نام انگلیسی آن Rice می باشد. نام های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، برنج، اُرُز و رز نامیده شده است.

تیره گیاه:

گندمیان Gramineae

نوع گیاه:

بوته

معینات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله با ساقه ای به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر، ساقه گیاه راست و گره دار و برگ های آن به رنگ سبز روشن، باریک، دراز و نوک تیز می باشند. در اطراف ساقه، گل دهنده، گل های آن به صورت سنبلک های دم کوتاه و سنبله میوه اش به شکل خوشه و محتوای خوشه ها تعداد زیادی میوه (دانه - شلتوک) می باشد.

طبیعت:

حکمای طب سنتی درباره طبیعت برنج نظرات مختلفی دارند عده ای طبیعت آن را کمی گرم، عده ای کمی سرد و عده ای هم معتدل می دانند ولی بهر حال از نظر تری و خشکی آن را خشک می دانند.

رویش جغرافیایی:

در نواحی گرم و پر آب سراسر کشورها خصوصاً هند، چین، اندونزی، آمریکا، برزیل، مصر و اروپا و در ایران انواع آن در نواحی گرم، مرطوب و پر آب استان های شمالی، خوزستان، فارس و اصفهان کاشته می شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در برنج:

آب، پروتئین، مواد چرب، هیدرات های کربن، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، تیامین، رایبوفلاوین، نیاسین، انرژی و ویتامین های B3, B2, B1 در آن معین شده است.

بیشتر بخوانید: برنج پرمصرف ترین خوراکی دنیا

بخش مورد استفاده:

دانه (برنج پاک شده)

نحوه مصرف:

معمولاً دانه برنج را به صورت پخته استفاده می کنند. ضمناً به صورت پودر شده در صنایع غذایی، شیرینی سازی و صنایع مختلف دیگری هم کاربرد دارد.

خواص درمانی برنج:

دارای مواد غذایی فراوان و چاق کننده، به تأخیر انداختن رشد سرطان ها و کاهنده خطر ابتلا به سرطان معده، تقویت کننده بدن و قوه باه، قطع کننده اسهال صفراوی و مقوی معده و روده، افزاینده فراوری اسپرم و برطرف کننده امراض کلیوی و مثانه، سریع الهضم و شیرافزا، برترین غذا برای دوران نقاهت و خنک کننده، کاهنده فشارخون و ادرارآور، از بین برنده مالیخولیا و شفاف کننده صورت، خواب آور و برطرف کننده تشنگی، آرام کننده تحریکات معده و روده و ضد التهابات عصبی می باشد. ضمناً برای بیماری های کبدی، نقرس، روماتیسم، بری بری، استفراغ های خونی، ادرار کردن دردناک، تب و سوء تغذیه هم مفید است. دانه برنج در صورت ماندن زیاد در انبار خواص غذایی خود را تا حدودی از دست می دهد.

خواص درمانی آب برنج:

خنک کننده، ادرارآور، افزاینده اسپرم و مفید برای استفراغ های خونی، خونریزی از بینی و التهابات روده ای است. ضمناً غذای بسیار مناسبی برای اطفال شیرخوار و بندآورنده اسهال اطفال هم می باشد. دم نموده رعشه تقویت کننده پیاز مو و سرشار از ویتامین B1 می باشد و برای رشد و نمو موها بسیار مفید است. افرادی که بدن پرمویی دارند باید از استفاده آن پرهیز کنند زیرا سبب رویش موهای زائد دیگر قسمت های بدن هم می شود. برنج پخته شده به صورت آب کش کمتر از برنج پخته شده به صورت دم پخت چاق کننده است و افراد چاق باید در صورت تمایل به استفاده از برنج به صورت آبکشی شده و پلویی و به اندازه کم استفاده کنند. برترین روش برای استفاده از آب برنج پخته شده، مخلوط شده با شیر است که برای اطفال و افراد لاغر، کم بنیه و ضعیف مفید می باشد. آب برنج خیسانده شده، قطع کننده قاعدگی طولانی مدت است.

خواص درمانی آرد برنج:

به صورت ضماد نرم کننده پوست و پودر الک شده آرد برنج ترکیب شده با اندازهی نشاسته گندم و اضافه کردن کمی شیر به آن به صورت ماسک، شفاف کننده صورت و برطرف کننده التهاب پوستی می باشد. استفاده از گرد پودر برنج به صورت بالا کشیدن از راه بینی، بندآورنده خون دماغ است. ضمناً آرد برنج مقوی و مغذی، برطرف کننده دل درد و زخم روده هم می باشد. آرد برنج الک شده پخته شده با شیر (فرنی) یکی از غذاهای سهل الهضم، مقوی و مغذی برای اطفال، اشخاص لاغر و ضعیف است. لازم به تذکر است زیاده روی در مصرف آرد برنج فرد را به بیماری بری بری مبتلا می سازد.

تذکر:

زیاده روی در مصرف برنج همراه با نمک اشخاص را بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار می دهد و اشخاصی که به بیماری قند، یبوست، کولیت، ناراحتی ای دستگاه گوارش، جوش های صورت و بدن و به چاقی مبتلا هستند باید کم نمک و در صورت امکان به اندازه خیلی کم مصرف کنند. افرادی که از برنج بیشتر استفاده می کنند و کم تحرک می باشند به چاقی مبتلا شده و باعث بزرگ شدن شکم و پهلو در آنها می شود. کوچک کردن شکم و پهلو داروی خاصی ندارد و اشخاص باید برنج را از سبد غذایی خود تقریباً حذف کنند، با ورزش، سوزاندن کالری و برطرف کردن یبوست تا حدودی می توان به نتیجه رسید. استفاده نکردن از برنج باید با نظر پزشک انجام گیرد تا جایگزین نشاسته و مواد غذایی لازمه بدن را پزشک با توجه به شرایط شخص تشخیص داده و تجویز کند.

سبوس برنج

قشر خارجی برنج عاری از پوسته سخت، ضمن سفید کردن برنج در دستگاه های مخصوص از آن جدا می شود و با این عمل سبوس برنج به دست می آید.

خواص درمانی:

جلوگیری کننده از تشکیل سنگ های کلسیمی در کلیه، ضد ریزش مو، برطرف کننده التهابات عصبی، جلوگیری کننده از پیری زودرس، حفظ کننده جوانی، افزاینده طول عمر و برای افراد لاغر و ضعیف بسیار مفید می باشد. ضمناً سرشار از ویتامین های PP, H, B است.

رعشه برنج

میوه گیاه برنج را که یک دانه در آن قرار گرفته است شلتوک (برنج آسیاب نشده) می نامند و پوست خارجی برنج آسیاب شده را رعشه می گویند.

خواص درمانی:

دم نموده رعشه تقویت کننده پیاز مو و سرشار از ویتامین B1 می باشد و برای رشد و نمو موها بسیار مفید است. افرادی که بدن پرمویی دارند باید از استفاده آن پرهیز کنند زیرا سبب رویش موهای زائد دیگر قسمت های بدن هم می شود.

منبع مقاله :

صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.

منبع: راسخون