گزارش، تلاش ترکیه برای تعمیق روابط در حوزه بالکان - لوکو

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ طی روزهای اخیر و با انتشار خبر قطعی شدن تصمیم ترکیه برای حمله به مناطق کردنشین شرق فرات در کشور سوریه٬ دیگر اخبار سیاسی و اقتصادی ترکیه تا حد زیادی تحت تاثیر این موضوع گرفت. یکی از این موضوعات٬ سفر رئیس جمهور ترکیه به صربستان بود.

سفر اردوغان به صربستان٬ یکی از جلوه های اهداف سیاسی و اقتصادی ترکیه برای گسترش روابط با کشورهای حوزه بالکان است.

رجب طیب اردوغان در صربستان گفت: تنها خواسته ما٬ صلح و ثبات در حوزه بالکان است. ترکیه به افزایش سرمایه گذاری ها در سراسر صربستان ادامه خواهد داد و این کشورها باید روابطشان را در همه زمینه ها توسعه دهند. هر بخش از این خاک، بنای یادبود همکاری و همبستگی ما است.

سخنان اردوغان در مورد افزایش سرمایه گذاری در صربستان و دیگر کشورهای حوزه بالکان در حالی بیان شده که چندی پیش٬ رویترز با تدوین گزارشی٬ نشان داد که کارآفرینان و صاحبان سرمایه ترکیه ای٬ در سالیان اخیر٬ به طرز چشمگیری در این مناطق سرمایه گذاری کرده اند.

در گزارش مزبور اشاره شده که هر سال حجم سرمایه گذاری ترکیه در منطقه بالکان به طور پیوسته افزایش می یابد، حجم تجاری که در سال 2002 میلادی در حد 435 میلیون دلار بوده در سال 2016 به 3 میلیارد دلار افزایش یافته و در سال 2018 میلادی از مرز 4 میلیارد دلار گذشته است. در این گزارش آمده که ترکیه با سرمایه گذاری های اقتصادی خود در بخش توریسم٬ راه آهن٬ انرژی و دیگر حوزه ها٬ در موقعیت سومین کشور سرمایه گذار بزرگ این منطقه قرار گرفته است .

علاوه بر کارشناسان اقتصادی و سیاسی، بعضی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا٬ امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه نیز تاکنون دو بار از افزایش روابط کشورهای عضو بالکان و ترکیه ابراز نگرانی و اعلام کرده که این رابطه می تواند در آینده بر بعضی از مسائل سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا تاثیر منفی بگذارد.

اهمیت بالکان

بعضی از محققین بر این باورند که نام منطقه بالکان از واژه ترکی بالخان گرفته شده است. در شرایط فعلی علاوه بر حوزه های مهم سیاسی و امنیتی و مسائل مرتبط با جغرافیای سیاسی بالکان٬ یکی دیگر از ابعاد بسیار مهم اقتصاد و جغرایفای بالکان٬ اهمیت آن در حوزه توریسم است.

بسیاری از شرکت های بزرگ توریسم از اروپا و آسیا٬ به سرمایه گذاری بر روی بالکان روی آورده اند و ترکیه نیز در این منطقه علاوه بر افزایش نفوذ در حوزه مهمی به نام بوسنی و هرزگوین٬ در صربستان و دیگر کشورهای بالکان نیز٬ دست به تحرکات اقتصادی و سیاسی زده است.

کشورهای شبه جزیره بالکان شامل، یونان، آلبانی، بلغارستان، کرواسی، اسلوونی، جمهوری مقدونیه، مجارستان، بوسنی و هرزگوین، صربستان، مونته نگرو، رومانی و بخش اروپایی کشور ترکیه٬ دنیای شگرفی از تنوع قومی و تکثر فرهنگی است و ترکیه قصد دارد با اغلب کشورهای این حوزه جغرافیایی٬ روابط خود را تقویت کند.

ترکیه در آوردگاه روسیه و غرب

یکی از ابعاد مهم ژئوپولیتیک بالکان٬ وابستگی این منطقه٬ به گاز روسیه است. اگر چه کشورهای بالکان٬ به دلیل استانداردهای زندگی و رشد صنعتی اروپا٬ علاقه فراوانی به اتحادیه اروپا و غرب دارند٬ اما در عین حال٬ بر اساس یک سیاست معقول موازنه گرا٬ تمایل دارند با روسیه نیز روابط خوبی داشته باشند و یکی از کشورهای مهم بالکان که بیشتر از دیگران٬ با روسیه روابط خود را تقویت کرده٬ صربستان است.

حالا ترکیه در شرایطی در این منطقه به دنبال تقویت روابط سیاسی و اقتصادی است که کشورهای بالکان تلاش دارند با غرب و روسیه٬ روابط مطلوبی داشته باشند.

هفت کشور بالکان (آلبانی، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، کرواسی، کوزوو، مقدونیه و مونته نگرو) توافق نامه ای را تحت عنوان توسعه مشترک خط لوله گاز در ماه می 2017 امضا کردند که وابستگی به گاز روسیه را کاهش دهند و پس از آن بود که روسیه نیز انتقال گاز از طریق لوله ترک استریم از زیر دریای سیاه به اروپا را در اولویت خود قرار داد و با توجه به کیفیت مطلوب روابط کنونی آنکارا - مسکو٬ اردوغان برای توسعه روابط با کشورهای حوزه بالکان٬ مانع چندانی ندارد.

اما شاید تنها در یک نقطه٬ در این گستره جغرافیایی٬ بین ترکیه و روسیه٬ احتمال تنازع منافع وجود داشته باشد. نقطه ای به نام تلاش ناتو برای گسترش نفوذ در حوزه بالکان و سخاوتمندی های نظامی روسیه برای مبارزه با پیشروی ناتو در این حوزه. روسیه نمی خواهد که ناتو و در راس آن آمریکا٬ در حوزه بالکان و دریای سیاه٬ خود را به قلمرو قدرت روسیه نزدیک کنند.

تنوع فرهنگی در بالکان

مسلمانان٬ دومین گروه بزرگ مردمان بالکان هستند اما شواهد نشان می دهد که ترکیه در رویکردی اقتصادی و عمل گرایانه٬ در این منطقه فقط به دنبال تقویت رابطه با مسلمانان نیست و همچنان که در دوران عثمانیان هم موزاییک فرهنگی و تنوع قومی این منطقه را تاب آورده اند٬ در شرایط فعلی هم به دنبال آن هستند که با همه گروه ها٬ ارتباط برقرار کنند.

اگر چه ترکیه و کشورهای حوزه بالکان٬ از جنگ های سالیان 1912 و 1913 میلادی و زدوده شدن آثار عثمانی از این منطقه خاطرات تلخی دارند، اما شواهد نشان می دهد که حالا و پس از گذر 106 سال از آن جنگ ها٬ ترکیه٬ صربستان و بسیاری دیگر از کشورهای حوزه بالکان٬ آمادگی آن را دارند که از ظرفیت های اقتصادی و فرهنگی خود در حوزه های دیگر استفاده کنند. اما در عین حال٬ ترکیه مراقب آن است که اختلافاتش با یونان در ماجرای شرق مدیترانه و قبرس بر این حوزه٬ تاثیر منفی نگذارد.

در چند سال گذشته٬ ترکیه توانسته است در حوزه حساس و مهم بوسنی٬ با استفاده از ظرفیت های فرهنگی و رسانه ای٬ نفوذ خود را عمیق کند و حالا با توسعه روابط با کشور مهم این حوزه یعنی صربستان٬ گام بلند دیگری برای توسعه روابط در بالکان برداشته است.

البته ذکر این نکته هم لازم است که غالب کشورهای حوزه بالکان٬ از لحاظ اقتصادی و صنعتی٬ مسائل قابل توجهی دارند و با توجه به آن پتانسیل های بخش خصوصی ترکیه٬ دیپلماسی اردوغان و تیم او می تواند بالکان را برای اتحادیه های اقتصادی توسیاد و موسیاد٬ به یک قطب سودآور و درآمدزا تبدیل کند.